Spelt

Spelt (Triticum spelta) is een exoot die zich plotseling, vermomd als superfood, in ons dagelijks leven lijkt op te dringen. Op diverse websites die uw gezondheid positief proberen te beïnvloeden, maar tegelijkertijd uw portemonnee willen legen, wordt spelt aanbevolen als een panacee voor een hele serie aan gezondheidsklachten. De belangrijkste claim is wel dat brood, gebakken van spelt, gegeten kan worden door mensen met een glutenintolerantie omdat het graan geen gluten zou bevatten.

Het is dus tijd geworden om de waan van de werkelijkheid te scheiden. Spelt is, zoals alle andere granen, een grassoort die door eeuwenlange selectie eetbare graankorrels heeft opgeleverd. Spelt heeft een ingewikkelde route afgelegd voordat het in ons land in bakkerijen terechtkwam. De oudste archeologische vondsten nabij de Zwarte Zee dateren al van 5000 jaar voor Christus. Gedurende de bronstijd (3000-800 vChr) verspreidde spelt zich over heel Centraal Europa en later in de ijzertijd (vanaf 800 vChr) was spelt in delen van West-Europa het belangrijkste verbouwde gewas. Pas in de 20ste eeuw werden de laatste akkers waarop spelt werd verbouwd omgeploegd en werd het gewas daar vervangen door tarwe.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Triticum, is afkomstig uit het Latijn, waar tero 'malen' of 'schuren' betekent en dus het proces van malen van graan beschrijft. Het tweede deel, spelta, is van onzekere herkomst, maar is vermoedelijk verwant aan het Germaanse '(ver)spillen'.

Spelt bestaat voor ongeveer 58 procent uit koolhydraten, 17 procent eiwit en 3 procent vet. Ook zitten er in spelt wat minder gluten als er in tarwe zitten en dat maakt het wel geschikt voor dezelfde bakproducten als waarvoor tarwe gebruikt wordt, maar nog steeds ongeschikt voor mensen met coeliakie ofwel glutenintolerantie.

De belangrijkste reden van de hernieuwde belangstelling voor spelt is de biologische landbouw: tarwe heeft nogal wat aandacht en zorg nodig, terwijl spelt het goed doet op arme gronden en heeft dus minder bemesting nodig. Het nadeel van spelt is dat de aar minder goed in staat is om de zaden vast te houden, waardoor er nogal wat oogstverlies kan optreden en daarom is men ooit overgestapt op tarwe. Strikt biologische producten worden voornamelijk verkocht in gezondheidswinkels en daar verschijnen voornamelijk klanten die terecht bezorgd zijn over hun eigen gezondheid en die van de aarde in het algemeen.

Maar diezelfde mensen blijken ook ietwat goedgelovig te zijn. Hoe is het mogelijk dat een steeds groter aantal consumenten plotseling denkt dat ze last hebben van glutenintolerantie? En dat speltbrood daarvoor de oplossing kan zijn? Men gelooft tegenwoordig wat men wil geloven. De feiten en de waarheid zijn daarbij alleen maar lastig, maar het past wel in een algeheel wantrouwen voor grote multinationals, wetenschap en reguliere nieuwsbronnen. De wereld wordt onbewust steeds kleiner gemaakt. Gezien alle ellende in de hedendaagse wereld is dat nog te begrijpen ook.

Overigens wordt spelt alweer af en toe verwilderd in onze natuur aangetroffen.