Studentenhaver

Iedereen weet wat het is, maar vrijwel niemand weet waarom studentenhaver zo genoemd wordt. Haver voor studenten?

Studentenhaver is een ietwat wisselend mengsel van noten (cashewnoten, walnoten, hazelnoten en amandelen), krenten, rozijnen en zuidvruchten. Dat studentenhaver zo gezond is voor het brein van studenten is natuurlijk een verzonnen geschiedenis.

De verklaring begint in Frankrijk, waar studentenhaver les quatre mendiants wordt genoemd, ofwel 'de vier bedelaars'. Vier noten en zuidvruchten verbeelden een viertal religieuze orden die een gelofte van armoede hebben afgelegd: walnoten of hazelnoten voor de Karmelieten, gedroogde vijgen voor de Franciscanen, amandelen voor de Dominicanen en rozijnen voor de Augustijnen. Vaak werden ook nog gedroogde dadels (ze komen uit het oosten, waar Jezus leefde) en gedroogde pruimen bij deze Katholieke beeldspraak gevoegd.

Voor hun onderhoud waren deze strenge gelovigen voornamelijk afhankelijk van aalmoezen. Die rondreizende bedelende geestelijken hadden uiteraard voortdurend honger en konden niet rekenen op een warme maaltijd aan het eind van een vermoeiende dag. De oplossing was om zelf voedsel mee te nemen, maar broeders reisden zonder veel bagage. Daarom moest het voedsel zo voedzaam en tegelijkertijd zo geconcentreerd mogelijk zijn. Dan zijn noten, zaden en zuidvruchten een perfecte keuze: ze nemen weinig ruimte in en hoeven niet een bereiding te ondergaan. Noten bevatten gezonde vetten, terwijl zuidvruchten boordevol energierijke suikers zitten. Het is fastfood avant la lettre.

Die natuurlijke oplossing was overigens al eeuwenoud. De karavanen die de Sahara doorkruisten of de lange Zijderoute aflegden leefden soms maandenlang op een paar (gegiste) dadels per dag.

Maar waarom heet studentenhaver dan studentenhaver? Dat komt omdat in de Middeleeuwen niet alleen geestelijken door het land trokken, maar ook leden van gilden. Vooral het bouwen van een kathedraal zorgde voor een grote aantrekkingskracht op vaklieden. Was je eenmaal opgenomen in een gilde, dan was je kostje gekocht. Maar voor een leerling, een student, was het jarenlang sappelen en moest je hard werken voor een maaltijd. Ook die leerlingen trokken van stad tot stad en ook zij overleefden soms op een dieet van noten en zuidvruchten.

Ik weet zeker dat in de Lage Landen ook haver aan deze voedzame mix werd toegevoegd. Havermoutpap is hier immers nog steeds een geliefd ontbijt of dessert.

Studentenhaver is intussen een ingeburgerde term geworden. Om consumenten te verleiden om meer studentenhaver te kopen, heeft de commercie de naam elitehaver verzonnen. Niet dat mensen in zo'n goedkope truc zullen trappen, maar het was het proberen waard.