Dadels

De dadelpalm (Phoenix dactylifera) hoort natuurlijk thuis in een droog en heet klimaat. De dadelpalm is grootschalig aangeplant in een regio die Noord-Afrika, het Midden-Oosten en de Hoorn van Afrika omvat. Er zijn archeologische aanwijzingen dat het 'temmen' van de dadelpalm al circa 6,000 geleden heeft plaatsgevonden op het Arabisch schiereiland.

[Dadelpalm - Niet in Nederland gefotografeerd]

Onderzoek lijkt aan te tonen dat de huidige dadelpalm ook genetische informatie bezit van (minstens) twee familieleden: de Kretenzische dadelpalm (Phoenix theophrasti) en de Indische dadelpalm (Phoenix sylvestris). De eerste is een wilde dadelpalm die nog steeds aangetroffen wordt op Kreta en in oostelijk Turkije, terwijl de tweede inheems is in Bangladesh, Zuidoost-Indië, Nepal, Pakistan en westelijke delen van de Himalaya. Het is tevens een aanwijzing dat, na de introductie van de dadelpalm in het leefgebied van deze twee familieleden, er af en toe een natuurlijke bastaardisatie heeft plaatsgevonden. Dat maakt het natuurlijk enorm lastig om de definitieve herkomst van de dadelpalm te duiden.

De dadelpalm groeit in warme en droge omstandigheden. Daar kan een dadelpalm wel meer dan 20 meter hoog worden met tot zes meter lange bladeren. Het duurt 4 tot 8 jaar voordat de dadelpalm voor het eerst vruchten zal produceren, maar als ze daarmee beginnen kunnen ze per oogst wel 150 kilo aan dadels opleveren.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Phoenix, is op het eerste gezicht afkomstig van het Griekse phoinix, de vogel van Arabië die iedere 500 jaar naar Egypte vloog om herboren te worden. Het Griekse woord phoinos betekent echter ook 'bloedrood' en in het Phoenisisch betekende hetzelfde woord 'paarsrood', de kleur van het fruit. Het tweede deel, dactylifera, is een combinatiewoord uit het Oud-Grieks, waar daktulos ooit zowel 'vinger' als 'dadel' betekende en het werkwoord fero, wat via het Oud-Grieks phérō (φέρω) 'dragen' betekent. Samen is het dus zoiets als '(een boom die) vingervormige vruchten draagt'.

Dadels vormen in grote delen van het Midden-Oosten een belangrijk onderdeel van de dagelijkse voeding. Men denkt zelfs dat dadels al rond 4,000 vChr voor het eerst werden gecultiveerd in wat nu het Arabisch schiereiland is. De oude Egyptenaren gebruikten de vruchten ook voor het maken van wijn.

De naam 'dadel' – net als zijn Engelse vorm date – is uiteraard een verbastering van de wetenschappelijke soortnaam. Dactylifera en die was immers afgeleid van het Griekse woord daktulos.

Eigenlijk is het vreemd dat men in Noordwest-Europa geen liefhebber is geworden van de zoete dadels. Zou juist die zoetheid ons meer doen verlangen naar de Mediterrane zon? Houden wij juist van zure en bittere fruitsoorten omdat daar wellicht de zo noodzakelijke vitamines en mineralen in zouden zitten? Een onbewuste hang naar 'bitter in de mond, maakt het hart gezond'?

Ik geloof daar niets van. Ik denk dat het gewoon te maken heeft dat dadels in het verleden niet lang genoeg 'goed' bleven en daardoor niet in de groente-afdeling van de supermarkt terecht kwamen. We gaan steeds meer op vakantie naar exotische landen, gaan steeds meer houden van exotische gerechten en dus is de dadel ook aan een voorzichtige opmars in ons land bezig.

En juist dat is de reden dat we hem in toenemende mate in het wild zullen aantreffen. Het is immers een heerlijke en gezonde snack die eenvoudig vele ongezonde tussendoortjes kan vervangen. Maar een dadel heeft een pit en die pit spuug je uit of gooi je weg. De natuur weet wel raad met zo'n buitenkansje. Nu moet die global warming nog een beetje doorzetten en dan we kunnen ons hier wanen aan de kusten van de Middellandse Zee.